Thursday, October 28, 2010

Монгол цуур


Баруун аймгуудаар явж байхад Монгол цуурийг хөгжүүлэх гэж байгаа нэгэн залуутай таарлаа. Үнэндээ тэр залуугаар бахархах сэтгэгдэл төрж байлаа.

Saturday, October 9, 2010

Бөөгийн талаарх зарим баримтууд


Баримт № 17
Тухайн гэр бүлийн /нөхөр,эхнэрийн аль нь ч байж болно/ хүний эцэг өвгөдийн сүлд сахиус, тэнгэрүүдийг нь бөө хүн шившин амилуулж өгөхийг онгод босгох ёс гэдэг гэнэ. Тэр айл нь бөө ч байж болон эсвэл бөө биш ч байж болдог гэнэ. Нөгөө талаар янз бүрийн өнгө хэмжээ бүхий даавуунууд болон эсгий, цэмбэ зэрэг мал амьтны гаралтай зүйлсийг ёс журмын дагуу оёж, шидээслээд бөө хүн шившин амилуулахыг онгод амилах ёс ч гэж үздэг байна.

Баримт № 18
Өвөг дээдсийнхэн хүчирхэгжсэн эрчим хүч, байгаль дэлхий дээрх эрчим хүчний нэгдлийг онгод гэж тодорхойлж болно.Эрдэмтэн О.Пүрэв онгодыг хий ухаар юмс гэж нэрлэдэг гэжээ.

Баримт № 19
Бөөд онго орох бүрийд бөө ухаан алдан унадаг байна. Учир нь онгод орох бүрт өөрийн оюун ухаан түр зуур алддагттай холбон тайлбарладаг. Бөө хүн өөрийн ухаан түр зуур алга болж өөр сэтгэхүйгээр сэтгэж өөрийн дуу хоолойгоор хүмүүст өнгөрсөн, одоо, ирээдүйн талаар хүүрнэж айлтгахыг бөөд онгод орлоо гэж үздэг.

Баримт № 20
Онгод нь хүмүүст харагдах биегүй, үзэгдэх хэлбэргүй үл үзэгдэгч боловч жинтэй хатуу зүйл байдаг гэж бөө нар үздэг. Гэхдээ онгод нь тодорхой газар, орон зайнд байртай байдаг ба үргэлж хөдлөгөөнд оршдог гэнэ. Түүнийг бөөгийн ёсоор онгодын гүйдэл гэдэг ажээ.

Баримт № 21
Онгод нь бөө хүнийг нэгэнт эзэмдэн нөхцсөн учраас байнгын холбоотой байж, бөөг мэдээлэлээр хангадаг байна. Өөрөөр хэлбэл тэр бөөг тойрсон эрчим хүчний нэг урсгал энерги бий болдог гэсэн үг. Тиймээс их сайн бөө хүн бөөлөлгүйгээр тухайн хүний асуудлыг шууд оношлон шийдвэрлэж өгдөг байна.

Friday, October 8, 2010

Нэгэн дурсамж


Өнөөдөр нэтээр тэнэж явтал заставын хүүхдүүд гэсэн зургийг хараад сэтгэл миний нэгэн түүхийг хүүрнэхэд хүргэлээ. Миний хүүхэд нас алс холын баруун хязгаарын нэгэн буйдхан заставт өнгөрсөн билээ. Би хүн болж ухаан орох үед миний хажууд цэрэг эрс, заставын хэдхэн бор байшингууд байсныг их тод санадаг юм. Их уйтгартай. Хот хүрээ гэдэг газар ямархуу байдаг бол хорвоо дэлхий хаана төгсдөг бол гээд хүүхдийн гэнэн бодол одоо ч хүртэл сэтгэлийн минь гүнд хадгалаастай байдаг. Тэнгэр ширтээд голын боргио сонсоод дүүтэйгээ элдэвийн мөрөөдөн хэвтэх хамгийн жаргалтай мөчүүдийн нэг байж дээ. Тэгэхэд би бараг 5 нас хүрч байсан. Зуны нэгэн бороотой үдэш дүү бид 2 ид нойрондоо дугжирч байтал ээж минь "Хүүхдүүдээ сэрээрэй" гэж биднийг босгоод хувцаслалаа. Ээж дүү бид 2-г хувцаслаж байхад цонхоор цахилгаан цахиж энд тэндгүй тэнгэр дугарсан их бороотой орсон шөнө байсныг тодхон санадаг юм. Тэр шөнө аав, заставын дарга эзгүй,ээж дүү бид хэдээс гадна шинэ 10 гаруй цэрэг байсан байх. Харуулын дарга ээжид заставын гаднах окопоор хүн яваад байх шиг байна цагийн байдал зарлаж застав түгшүүр зарлаж л дээ. Ээж биднийг хувцаслаад цэргүүдтэйгээ зөвлөлдөөд бүхэл шөнөжигөө тэр окопуудаар явсан юм. Бороо ч хувингаар цутгасан юм шиг орж, дүү бид 2 заставын даргын өрөөнд тэр үеийн тасгийн пулемётын хажууд цонх руу ширтээд сууж байснаа нэг мэдэхэд унтацгаасан байлаа. Гэтэл үүрээр шиг санагддаг юм лав л гэгээ орсон байсан. Ээжийн "Зогс буудлаа" гэсэн хүчтэй дуунаар дүү бид 2 давхийн сэртэл ээж нөгөө тасгийн пулемётыг буудахад бэлэн болгочихсон урд талд бага түрүүч хөдөлж чадахгүй мэгдэчихсэн зогсож байлаа. Хожим сонсох нээ тэр шөнө хүчтэй дуу цахилгаантай борооноор янгир ямаа уулнаас буухдаа чулуу унагааж тэр нь их чимээ гаргаж бас дээрээс нь заставын зэрлэгшсэн 2 муур окопоор нэг гүйлдсэнийг /тэр үед цаг хэцүү байж дээ/ шинэ цэргүүд гадны тагнуул, халдлага гэж ойлгон шөнөжин харуул хамгаалалтаа чангатгаж окопоо нэгжсэн юм байна лээ. Бас ээж шөнөжин цэргүүдтэй окопоор явж, харуулд гарч ядарсандаа түр дугхийтэл тэр бага дарга орж ирээд золтой буудчихаагүй юм гэсэн. 70-д оны хилийн заставын амьдрал нэг иймэрхүү үргэлжилдэг байлаа.

ДОХ-ын эсрэг богино хэмжээний кино



Их хөөрхөн кино байна лээ. Сонирхож үзээрэй.

Монголчуудын могойны талаарх ойлголтууд


Эерэг ойлголтууд
Цагаан могой гэрт орж ирвэл тэр айл хүүхэдтэй болдог гэдэг. Харин хүний дээлний энгэр дагаж (өвөрт орох байдлаар)могой зам хөндлөн гарвал тэр хүн олз омогтой, ажил үйлс нь бүтэмжтэй байна гэж үздэг. Хэрэв хүн могойн чуулгатай таарвал баяжидаг гэж үздэг ба тэрхүү чуулгатай тааралдсан хүн дээлийнхээ хормойгоо дэвсэх юм уу гуталаа тайлж орхидог ёстой ажээ. Бас могойн эвэр тахивал баяжна гэж хэлэлцдэг.

Сөрөг ойлголтууд
Гэрт хар эсвэл хар эрээн могой орж ирвэл тэр айлд гай барьцад тохиох гэж үздэг бөгөөд могойг энэ тохиолдолд алж болдоггүй юм байна. Могойг алахаар бол морь малаар гишгүүлж алдаг гэнэ. Гэхдээ хүний дээлний энгэр зөрж (өврөөс гарах байдлаар)гарсан могойг заавал алах ёстой. Мөн могойтой нутагт могой үзэгдэхгүй хэдэн жил болох юм бол муу байдаг. Мөн гэрт могой эвхэрсэн байвал муу ёртой гэж үздэг байна.

Могойтой холбоотой ёс

Монголчууд гэрт орсон могойг гадагш гаргахдаа могойн толгойн дээр сүү тусааж галын хайчаар шилэн хүзүүнээс нь хавчиж гаргадаг байна.