Сартуулын тухай зарим баримтууд

Баримт №1
Сартуулуудын гол шүтээн нь “ БАНДАНЛХАМ ” бурхан бөгөөд үе дамжин сүсэглэн залбирч шүтсэн хэний ч болов мөрөн дээр ариун дагшин заларч ямар ч үед хүссэн цагт нь тусалж байдаг гэж хэлэлцэдэг байна.

Баримт №2
Европчууд Чанад, Согбу, Согд, Сартаул нь Хүннүгийн хойч үе Телегийн олон аймгуудын нэг хэмээн хүлээн зөвшөөрдөг

Баримт №3
Уйгаржин Монгол бичиг Уйгар, Согд “Сартуулаар” дамжин дэлгэрсэн гэж үздэг бөгөөд мөн Буддын шашин ч гэсэн тэд нараар дамжин дэлгэрсэн гэж үзэх талтай.

Баримт №4
Сартуулууд нь үеийн үед Монгол улсынхаа төрийн тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэж явж ирсэн юм. Жишээ нь: Чингис хаан дундад Азийг байлдан эзлэхэд Сартуул Хасан \Асан\ элч ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн байдаг. Мөн Батмөнх даян хаааны үед Сартуул Асан сайд зөвлөх байв. 18-р зуунд Манжийн эсрэг эрх чөлөөний тэмцэлд Сартуул хошууны захирагч ноён Цэдэнжав, Хотгойдын шадар ван Чингүнжав нар рүч хавсран тэмцсэний учир цаазаар хөнөөгдөж байжээ.

Баримт №5
Сартуулчуудаас эртнээс нааш өдийг хүртэл Монгол хаадын дэргэд мэргэн сайд, түшмэд, баатар жанжид, шашинт төрийн үед гэгээнт лам, хуварга хувилгаад,шинэ төрийн Ерөнхийлөгч, сайд, төрийн түшээд олноор төрөн гарч Монгол улсын тусгаар тогтнол, төр төвшитгөх, хөгжил дэвшил, соёл боловсрол, аюулгүй байдалд үнэнчээр зүтгэж нийгэмдээ хүчээ өгсөөр ирсэн суу билэгтүүд олноор төрөн гарсан юм. Өөрөөр хэлбэл Сартуулууд 6000 жилийн тэртээх Сартагтай баатараас эхлэн Чингис, Өгөөдэй хааны үеийн элч төлөөлөгч Асан, Батмөнх даян хааны үед Баянтай Ахлуху, Сартаул Асан сайд, Далдан хөндлөн, Саран ахай, Билэгт хутагт Равдандорж, Хамба хувилгаан Лувсандамбийжанцан, Сэцэн бэйс Жалцангомбоцэдэн, анхны 4 генералын нэг Д.Дамдинхүү, анхны 2 Ерөнхийлөгч П.Очирбат, Н. Багабанди нар, соёл урлагын нэрт зүтгэлтэн Л.Ванган, Ч.Лодойдамба, уран нугараач Норовсамбуу, Хөдөлмөрийн баатар Ц.Намхайнямбуу, Төрийн зүтгэлтэн Ц.Дүгэрсүрэн, Анхны мөнгөн тэмдэгт нэгтийн дэвсгэртэд нууцаар арслан оруулан зурсан уран Минжүүр зэрэг хүмүүсээр Монголын түүхийг бүтээлцсэн гэж хэлж болно.